PMR til kyrne = TMR til oksane ?

Av Åse

PMR = partiell mixed ration = ”fullfôr” med bruk av tilleggskraftfôr attåt. 

TMR = total mixed ration = fullfôr som einaste fôr til dyra.

Dei som har investert i ein fullfôrmiksar vil som regel bruke fullfôr både til kyrne og ungdyra.  Og viss buskapen ikkje er veldig stor skal helst same blandinga brukast både til kyrne og til oksane.

Eg har satt opp nokre kuPMR-miksar som også skal brukast til oksane, men er alltid usikker på korleis dei vil fungere i praksis. Og spørsmåla nedanfor skulle eg gjerne hatt synspunkt på frå bønder med praktisk erfaring på dette !

• Kor sterk bør ku-miksen vera for å passe til oksane også ?
• Er det nødvendig å gje tilleggskraftfôr til dei yngste oksane ?
• Kva tilvekst oppnår døkk med fullfôr til oksane i høve til ved tradisjonell separat tildeling av dei same fôrmidla ?
• Blir klassifisering og fett-trekk betre, uendra eller verre ?

Her kjem eit eksempel for å illustrere problemstillinga:

Ut frå vilkåra i det aktuelle kufjøset og ynskja avdrått velger eg å lage ein PMR til 23 kg EKM. PMR’n ser slik ut:

Blandeoppskrifta er tilpassa 4 rundballar â 700 kg pr. miks.

Bonden ynskjer at oksane skal bli 300 kg slaktevekt på maks 16 månader, dvs. ein slaktetilvekst på 575 g/dag i middel. Oksens vekstkurve er forventa å sjå slik ut (iflg TINE Produksjonskontroll):

Så set eg opp fôrplan til den ynskja oksen på to måtar:

1. Med alle fôrmidla tildelt enkeltvis.
2. Med PMR’n + tilgang på meir Elite 90 og mineralblanding om nødvendig. 

I båe tilfella rekna tilnærma appetittfôring av surfôr eller miks (ca.96 %).

Tabell 1: Berekna fôrforbruk og kostnad frå oksen er 100 kg levandevekt og fram til slakting ved 587 kg levandevekt (300 kg slaktevekt).

* Salt og mineralnæring går som kraftfôr her.

Oksane skal altså i teorien greie seg med mindre kraftfôr med separat tildeling av alle fôrmidla enn når vi brukar fullfôr, som i eksemplet har kraftfôr-andel på 24,9 % av tørrstoffet. Ved bruk av fullfôr gjev ikkje miksen nok energi til unge oksar, og OptiFôr Ungdyr reknar at det er behov for tilleggskraftfôr fram til ca. 12 månaders alder.  Dei siste månadane er derimot kraftfôrandelen høgare enn oksen treng.

I eksemplet er det forutsatt at bonden faktisk gjev tilleggskraftfôr slik OptiFôr bereknar behovet fram til oksane er rundt 12 månader gamal, og rasjonen blir da 240 kr dyrare pr. okse ved bruk av miks enn med separate fôrmiddel. Av praktiske grunnar vil vi sjølvsagt gjerne avslutte tilleggskraftfôret lenge før, og håpe at oksane kompenserer godt nok med å vera ekstra ”glupske” på miksen. La oss tenkje at oksane får 1,5 kg tilleggskraftfôr på fôrbrettet til dei er ½ år gamle, men da er det slutt… Vil dei greie å bli 300 kg slaktevekt på 16 månader da også?  I så fall aukar ikkje fôrkostnaden ved bruk av fullfôr slik reknestykket i tabell 1 viser likevel… 

Sannsynlegvis er det fullfôrmiksar på over 200 mjølkebuskapar i Tine nå. Nokre brukar den berre til å blande ulike grovfôrkvalitetar, og tilset ikkje kraftfôr.  Blant resten tippar eg at dei aller fleste brukar mjølkeku-miksen til oksane også.  I så fall sit mange bønder med mykje praktisk erfaring om korleis dette best skal gjerast. Håpar mange vil dele  erfaringane sine via bloggen – sjå dei fire spørsmåla mine i starten !